Nie każdy opiekuna psa wie, że sen dla psa jest tak samo ważny jak dla człowieka. Jeszcze mniej ludzi wie, że psy odpoczywają i śpią dłużej w ciągu doby niż my.
Zdrowy, dorosły pies odpoczywa w ciągu dnia nawet 16 godzin, a sam sen może zajmować 12 – 14 godzin na dobę, duże rasy nawet do 18. Dla jego dobrego zdrowia fizycznego i psychicznego powinniśmy do takiego stanu rzeczy dążyć.
Szczenięta oraz psy starsze mogą spać dłużej, przy czym wydłuża się właśnie spanie, a nie samo odpoczywanie. Szczeniaki mogą spać nawet do 18 – 20 godzin na dobę! Seniorzy, z kolei, szybciej się męczą zarówno fizycznie jak i psychicznie, stąd też potrzebują większej ilości snu. U seniorów zmniejsza się aktywność mózgu, który często w ciągu doby zapada w swoisty letarg.
Co może wpływać na ilość snu?
Oczywiście wiele różnych czynników wpływa na długość psiego odpoczynku, choćby rasa, codzienna aktywność opiekunów i psa, wiek, zdrowie, ilość ćwiczeń w ciągu dnia, a także temperament. Również doświadczenia zdobyte w ciągu dnia mają wpływ na jakość i długość odpoczynku, a także na sen. Szczególnie jest to istotne u psów wykazujących reaktywność i łatwo pobudzających się.
Co więcej, badania pokazały, że w trakcie snu psy się uczą – mózg zapamiętuje informacje oraz kasuje te, które są nieprzydatne.
Niedobór snu może mieć znaczący wpływ na samopoczucie psa, a to wyraźnie przekłada się na zachowanie. Nastrój psa się obniża, pojawia się rozdrażnienie oraz większa skłonność do zachowań impulsywnych i agresywnych. Pogarsza się również zdolność koncentracji i zapamiętywania nowych informacji. Podobnie jak u ludzi, którzy się nie wysypiają.
Fazy snu psa są takie jak nasze
Sen charakteryzuje się dwoma fazami, które przeplatają się ze sobą :
Pierwsza – zwana snem wolnofalowym (NREM = non rapid eye movement) to czas kiedy organizm zapada w głęboki sen. W czasie tej fazy zwalnia tempo metabolizmu i obniża się nieco temperatura ciała oraz ciśnienie krwi. W tej fazie przebiegają również procesy naprawcze organizmu.
Faza druga to faza REM (rapid eye movement) – to faza charakteryzująca się szybkimi ruchami gałek ocznych oraz nieskoordynowanymi ruchami łapek, zdarza się popiskiwanie, warczenie, poszczekiwanie czy wycie. A i ogon potrafi się ruszać w różnych kierunkach. W tej fazie snu wzrasta aktywność mózgu, pojawiają się marzenia senne czyli nasze psy wtedy śnią.
Badania pokazują, że zarówno jedna jak i druga faza snu ma fundamentalne znaczenie dla procesów uczenia się. Na te procesy składają się zarówno konsolidacja śladów pamięciowych zdobytych przed snem – układanie zdobytych informacji oraz też kasowanie informacji zbędnych – ostatnie badania prowadzone u ludzi w fazie REM wskazują, że właśnie w tej fazie w mózgu aktywne są komórki odpowiadające za kasowanie zbędnych informacji.
Pozwól swojemu psu śnić
To, co jest istotne dla całego procesu odpoczynku, regeneracji i uczenia się , nie należy budzić psa! Opiekunowie często przerywają sen zwłaszcza w fazie REM czyli tej, w której pies popiskuje, wyje czy biega we śnie. Najczęściej jest im szkoda psiaka, że się męczy lub ma zły sen. Nic bardziej mylnego. Pies powinien mieć możliwość wyśnić wszystko do końca. Zwykle trwa to kilkanaście sekund i pies znowu zapada w sen głęboki (NREM) lub sam się wybudza, a potem znów zasypia.
Człowieka i psa różni czas trwania każdej z faz snu. U psa faza REM jest zdecydowanie krótsza niż u człowieka. Pies również szybciej przechodzi do fazy REM po śnie głębokim.
Senne informacje w pigułce
Podczas snu głębokiego reguluje się poziom hormonów stresu (kortyzol i adrenalina) w psim organizmie! Psy, które notorycznie nie mają możliwości zapaść w głęboką fazę snu, mogą mieć problemy z natężeniem poziomu hormonów stresu, co może negatywnie odbić się na ich zachowaniu oraz zdrowiu.
Psy, które nie mają warunków do spokojnego wypoczynku narażone są na stres przewlekły (chroniczny), który również prowadzi do zaburzeń zdrowotnych oraz behawioralnych. Na przykład psy w schronisku, w którym cały czas jest bardzo głośno lub takie, których opiekunowie ciągle do nich mówią, trzymają przy sobie, sprawdzają co robią – nie mogą spokojnie odpoczywać, ponieważ opiekun ciągle trzyma ich uwagę.
Głęboki sen sprzyja procesom pamięciowym. Ślady pamięciowe, z pamięci krótkotrwałej „wędrują” do pamięci długotrwałej, dzięki czemu zdobyte przed zaśnięciem informacje zostają przez psa lepiej i na dłużej zapamiętane.
To między innymi dlatego właśnie tak ważne jest, aby po odbytych ćwiczeniach (np. podczas terapii lęku separacyjnego) dać psu spokojnie zasnąć.
Głęboki sen sprzyja regeneracji organizmu, relaksowi, poprawia procesy trawienne, przywraca siłę i dobre samopoczucie oraz regeneruje mięśnie. Podczas snu głębokiego prowadzone są również procesy naprawcze w organizmie.
Głęboki i bezpieczny sen wspiera procesy neurologiczne u szczeniąt. Szczenięta, które śpią spokojnie, prawdopodobnie będą uczyć się szybciej i łatwiej oraz będą się lepiej rozwijać.
Aby pies zapadł w sen głęboki konieczne jest rozluźnienie mięśni
Aby pies zapadł w sen głęboki konieczne jest rozluźnienie mięśni – pies musi mieć możliwość spania na boku. Dlatego wygodne legowiska, kanapy, bezpieczne miejsce odpowiednia wielkość klatki kennelowej czy transportera jest bardzo istotna dla właściwej jakości snu. Faza REM pojawia się głównie w stabilnych warunkach, kiedy pies czuje się bezpiecznie.
Zadbaj o wygodę i poczucie bezpieczeństwa podczas snu swojego czworonoga.
Anna Dziełak
Biolog, Zoopsycholog i trener psów Wesołego Ogonka
